De nieuwste aanwinst in ons assortiment is heerlijke zoete kruidnagel uit Zanzibar. Wij hebben hiervoor een samenwerking opgezet met 1001 Organic, een organisatie die samenwerkt met kleinschalige boeren in Tanzania. Ze zorgen ervoor dat de boeren getraind worden om duurzamer te verbouwen, dat ze een betere prijs krijgen voor de specerijen en dat ze verzekerd zijn van constante inkomsten.
Wat is kruidnagel eigenlijk precies?
Kruidnagel zijn eigenlijk gedroogde (nog gesloten) bloemknoppen van een kruidnagelboom.
De kruidnagelboom komt in het wild voor op de Molukken en Nieuw-Guinea. In de 16e eeuw begonnen de Portugezen deze te verspreiden, ook de Nederlanders speelden een grote (en absoluut geen fraaie) rol in de handel van dit specerij. Later, in de 19e eeuw werden de bomen ook aangeplant in Maleisië, Sumatra, India, Sri Lanka, Mauritius, Zanzibar, Madagascar en Brazilië.
De bloemknoppen van de kruidnagelboom beginnen als groene knoppen en kleuren geleidelijk roze voordat ze gaan bloeien. De knoppen worden geoogst net voordat ze opengaan, om zo hun kenmerkende, zoet-kruidige smaak en aroma vast te leggen.
Optimale groeiomstandigheden voor kruidnagelbomen
Kruidnagelbomen gedijen goed in tropische klimaten met warme temperaturen, constante vochtigheid en goed doorlatende grond met een pH-waarde tussen 5,5 en 6,5. Ze hebben veel zonlicht nodig om een optimale oogst te leveren en moeten beschermd worden tegen sterke wind en kou, die de gezondheid van de bomen kan beïnvloeden. Kruidnagelbomen worden meestal gekweekt door zaden of jonge zaailingen te planten, met een tussenruimte van ongeveer 3-4 meter en met een constante vochtvoorziening voor succesvolle groei.
Een interessant aspect van kruidnagelteelt is een fenomeen dat bekend staat als “geïnduceerde bloei.” Bij het regelmatig verwijderen van bloemknoppen kan de boom reageren door meer knoppen te produceren om de voortplanting te bevorderen. Te veel snoeien kan echter de boom belasten en mogelijk de productiviteit verminderen. Een uitgebalanceerde aanpak is daarom belangrijk. Dit bevordert een consistente knopproductie en houdt de boom gezond.
Het oogsten begint meestal 4-6 jaar na het planten, wanneer de bomen volgroeid zijn. Volwassen bomen kunnen meerdere oogsten per jaar opleveren en blijven jarenlang produceren, wat kruidnagels tot een langetermijninvestering voor de boeren maakt.
Uitdagingen voor de Kruidnagelproductie
In de loop der tijd is de opbrengst van kruidnagels afgenomen, vooral door klimaatverandering en ontbossing. Stijgende temperaturen beïnvloeden de groei van kruidnagelbomen, wat hun grootte en productiviteit vermindert. Waar boeren eerder 2-3 ton kruidnagels per boerderij produceerden, is de productiviteit gedaald doordat natuurlijke bossen—de thuisbasis van bestuivende vogels en dieren—zijn verdwenen. Deze bossen ondersteunden de biodiversiteit, met natuurlijke plaagbestrijding en bestuiving. Ontbossing door onduurzame praktijken, zoals houtkap voor houtskool, heeft geleid tot onvruchtbare gronden en een afname van de gewasopbrengst.
Duurzame Agrobosbouw: Een Oplossing
Agrobosbouw biedt een veelbelovende oplossing voor duurzame kruidnagelteelt. Door gewassen zoals kruidnagel, kaneel en vanille samen met inheemse bomen en andere planten te verbouwen, ondersteunt een bedrijf als 1001 Organic de biodiversiteit, verrijkt het de bodemgezondheid en biedt het natuurlijke plaagbestrijding en schaduw. Deze methode komt kleine boeren ten goede, verbetert de productiviteit en creëert een uitgebalanceerd ecosysteem dat bijdraagt aan natuurbehoud en duurzame landbouw. Samenwerkingen met overheden en internationale organisaties kunnen helpen om alternatieve werkgelegenheid te creëren en de noodzaak van onduurzame praktijken, zoals illegale houtkap, te verminderen.
Koken met kruidnagel
Het is ons al vaker opgevallen dat het niet per se betekent dat er veel gekookt wordt met specerijen in het gebied waar de specerijen groeien. Vaker worden ze gebruikt als natuurlijk medicijn. Juma, een boer uit Pemba antwoordde op de vraag hoe hij kruidnagel in zijn huishouden gebruikt: “I usually grind cloves into a powder and store it in a bottle to be used to treating illnesses, like stomach ache, fever and toothache. I don’t use it for any other reason apart from that.”
Bij 1001 Organic maken ze graag Spice bread met een heleboel specerijen, waaronder kruidnagel. In Frankrijk behoort Pain d’Épices (specerijenbrood) tot de feestdagen tradities. Dit brood met specerijen kan je bijvoorbeeld serveren bij het kaasplankje, maar ook bij het ontbijt. Een recept voor dit brood vind je hier.
Een ander recept dat ik tegenkwam is meer een cake dan een brood, maar de auteur noemt het ‘Harvest spice bread’ en het klinkt fantastisch. Een soort mix tussen appel cake, specerijenbrood, pumpkin spice cake en carrot cake. Dit recept ga ik zeker testen, maar als je er al mee aan de slag wilt gaan: je vindt het hier. Ook leuk: bak je eigen ontbijtkoek!
In Nederland gebruiken we kruidnagel best wel veel, met name tijdens de herfst- en wintermaanden. Kruidnagel mag niet ontbreken in de glühwein, stoofpeertjes, rode kool en stoofvlees. Maar ook specerijenmixen als garam masala, pumpkin spice en speculaaskruiden bevatten kruidnagel. Ook lekker: pilav (bijvoorbeeld deze Bengaalse pilav van Asma Kahn) of maak bijvoorbeeld een pompoen chutney met kruidnagel.
Verder kan je het door de thee doen, maak bijvoorbeeld een Chai masala. Of creëer een eigen wintermix met rooibos, kaneelstokjes (in stukjes), kruidnagel, kardemom en steranijs.
Kruidnagel past ook goed bij fruit. Combineer het bijvoorbeeld met sinaasappel, abrikoos of vijg.
Een andere toepassing waarin we kruidnagel kennen is natuurlijk nagelkaas, waar kruidnagel samen met komijn gecombineerd wordt in een Nederlandse kaas. Dit ontstond ten tijde van de VOC. De Friese kaas had toen vrij weinig smaak van zichzelf, daarom werden er smaakstoffen aan toegevoegd. Waaronder kruidnagel. Dankzij de conserverende werking van kruidnagel werd de kaas ook nog eens geschikter om mee te nemen op reis.
Andere voordelen van kruidnagel
Zoals bij veel specerijen het geval is, worden er ook aan kruidnagel gezondheidsvoordelen toegeschreven. De boeren bewaren het niet voor niks in hun medicijnkastje ;-).
Kruidnagel bevat de chemische verbinding eugenol, wat antioxiderende, ontstekingsremmende en pijnstillende effecten zou kunnen hebben.
Studies tonen bijvoorbeeld aan dat kruidnagels de mondgezondheid kan bevorderen, dankzij hun anti-microbiële eigenschappen, die kunnen helpen bij het doden van schadelijke bacteriën. Sommige onderzoeken geven aan dat de verbindingen die in kruidnagels worden gevonden, ook kunnen helpen bij de behandeling van maagzweren. Lees hier meer over de studies naar gezonheidsvoordelen van kruidnagel.
In de Ayurveda wordt kruidnagel ook ingezet ter ontspanning. De verwarmende en ontspannende eigenschappen zouden kunnen helpen tegen stress.