De term ‘korte keten’ hoor je waarschijnlijk steeds vaker. En gelukkig maar: als je het ons vraagt is het namelijk heel belangrijk dat er meer aandacht komt voor deze term en de impact die een korte keten kan hebben.
Wat is een voedselketen?
Een voedselketen is het aantal schakels dat een product kent tussen producent en consument. De boer oogst een product en wat gebeurt er dan voordat het in jouw keuken belandt? In de meeste gevallen koop je niet direct bij de boer, er zitten dus schakels en partijen tussen. Groothandelaren, distributeurs, merken die het verpakken, winkels, noem maar op. Veel verschillende schakels te vinden en al deze schakels willen een marge verdienen op het product. En jij als consument wil niet meer betalen dan nodig, toch? Dus wat gebeurt er meestal? De marges worden weggehaald bij de producent, de boer krijgt slechts een fractie van het bedrag dat jij uiteindelijk voor het product betaalt.
Hoe meer schakels een voedselketen kent, des te meer problemen kunnen er ontstaan. De transparantie verdwijnt. Het aantal voedselkilometers neemt toe. Er wordt meer afval geproduceerd en lokale producenten verdienen geen eerlijk loon.
De keten van kaneel
Laten we de keten van kaneel eens als voorbeeld nemen. Kaneel komt van nature uit Sri Lanka, maar groeit ook in India, Indonesië, Vietnam, China en zelfs in bepaalde delen van Afrika en Zuid-Amerika. Het groeit in ieder geval niet bij de boer om de hoek. Kaneel heeft een warm en vochtig klimaat nodig. Kaneel is in feite de bast van een boom. Om het te oogsten moet de bast van de boom geschraapt worden.
Vervolgens wordt de kaneel gedroogd. De meeste boeren doen dit zelf. Sommige boeren laten het verwerken door een andere partij. Dat is al de eerste schakel in de keten. Na het drogen moet de kaneel nog vermalen en gesorteerd worden. En dan wordt het, gesorteerd op kwaliteit, verpakt.
Vervolgens gaat het naar een handelaar. Dit is vaak een regionale handelaar, die verkoopt het weer verder aan een handelaar in een ander gebied.
Vervolgens gaat het naar groothandelaren en distributeurs. Daarna kopen specerijenbedrijven het vaak weer in bij een groothandel, waarna ze het verpakken in hun eigen verpakkingen. Die verpakkingen gaan dan weer naar winkels. Soms ook weer naar groothandels. Waar winkels het inkopen, om het te kunnen verkopen. Zodat jij uiteindelijk als consument een potje kaneel in de supermarkt kan kopen.
Gemiddeld kent de kaneelketen acht verschillende schakels. Voordat de kaneel in de supermarkt ligt is het vaak al twee jaar onderweg!
Ondertussen gebeuren er vaak een hoop ‘dodgy’ dingen binnen de keten, waar consumenten geen weet van hebben. Winkels willen namelijk producten verkopen met een kwaliteit die zo stabiel mogelijk is. Daarom mengen ze soms oogsten met oudere oogsten, zodat er een ‘gemiddelde smaak’ ontstaat. Of ze mengen oogsten uit bijvoorbeeld Sri Lanka met goedkope productie uit China, om de kosten te drukken.
Met alle verschillende schakels is er voor jou als consument geen enkele transparantie meer waar jouw kaneel nou eigenlijk vandaan komt. Kijk maar eens op het potje uit de supermarkt: staat daar een land van herkomst op vermeld? En heb je enig idee welke boer jouw kaneel geoogst heeft? Krijgt die boer een eerlijke prijs? Wordt de boer gestimuleerd om te werken zonder chemicaliën en wil deze de aarde en planten waar hij/zij mee werkt gezond houden? Wij hebben simpelweg allemaal geen idee.
Waarom het belangrijk is om voedselketens korter te maken
Bevorderen van lokale autonomie
Conventionele handelsketens zijn sterk afhankelijk van complexe wereldwijde netwerken, waardoor ze kwetsbaar zijn voor bijvoorbeeld politieke instabiliteit of pandemieën. Korte handelsketens bieden daarentegen een meer gedecentraliseerde aanpak, waardoor gemeenschappen meer controle hebben over hun inkomsten. Grote tussenhandelaren hebben vaak erg veel macht en zijn erg geld-gedreven. Zij bepalen de prijs die de boeren ontvangen, terwijl de boeren juist zouden moeten bepalen hoeveel hun product waard is. Ze moeten minimaal een leefbaar inkomen verdienen.
Minder milieubelasting
Traditionele handelsketens brengen vaak lange transportafstanden met zich mee, wat resulteert in hogere koolstofemissies, vervuiling en energieverbruik. Korte ketens geven echter prioriteit aan lokale inkoop en regionale distributienetwerken, hierdoor wordt de CO2-voetafdruk van transport aanzienlijk verkleind. Door de afstand tussen producenten en consumenten te minimaliseren, dragen deze ketens bij aan ecologische duurzaamheid.
Kwaliteitscontrole en transparantie
Doordat er minder tussenpersonen betrokken zijn, kunnen consumenten meer vertrouwen hebben in de oorsprong, productiemethoden en algehele kwaliteit van de producten die ze kopen. Door directe relaties tussen producenten en consumenten te bevorderen, bevorderen korte ketens transparantie, waardoor klanten geïnformeerde keuzes kunnen maken en duurzame initiatieven kunnen ondersteunen. Bovendien hebben lokale producenten de mogelijkheid om directe feedback te ontvangen, wat leidt tot voortdurende verbeteringen in hun aanbod.
Vermindering van (inkomens)verschillen
Door prioriteit te geven aan lokale productie en consumptie versterken deze ketens regionale economieën, creëren ze werkgelegenheid en stimuleren ze ondernemerschap. Terwijl geld binnen de gemeenschap circuleert, gedijen lokale bedrijven, wat resulteert in een sterkere economische basis. Korte ketens stellen boeren en producenten in staat contact te maken met de mensen achter hun aankopen, waardoor een gemeenschapsgevoel wordt bevorderd en de unieke kenmerken en het erfgoed van de regio worden ondersteund. Door meer transparantie in de keten worden ook de problemen beter blootgelegd en kan er daardoor binnen de gehele keten gewerkt worden aan oplossingen voor deze problemen.
De ketens van The Good Spice
Sinds de tijd van de kolonisatie importeren we veel specerijen uit tropische landen. De specerijenketens zijn in de loop der tijd lang en complex geworden. Dat is niet heel verwonderlijk, want het is helemaal niet zo makkelijk om korte ketens op te zetten. Je moet relaties onderhouden met boeren die ver weg zijn. Daarnaast moet je dealen met al het gedoe dat er komt kijken wanneer je zelf producten gaat importeren. Het mag duidelijk zijn: als je specerijen wilt verkopen is het veel makkelijker om deze in te kopen bij een groothandel en ze vervolgens in een leuk potje te verpakken.
Daarmee veranderen we dit systeem echter niet. Daarom houden wij de ketens zo kort mogelijk. Soms werken we direct samen met een boer (zoals in Hongarije), maar meestal werken we met een coöperatie of community. De specerijen van meerdere kleine boeren uit de omgeving worden dan verzameld. Ze komen wel allemaal uit dezelfde regio, worden op dezelfde manier verwerkt en hebben dezelfde kwaliteit. Wij importeren deze specerijen direct en verpakken ze vanuit bulk naar consumentenverpakkingen. Voedselproducenten en consumenten kunnen de specerijen vervolgens direct bij ons inkopen. Alle feedback en input die we krijgen koppelen we terug naar de partners waar we mee werken. Ook betalen we altijd een eerlijke prijs, die ruim boven de marktprijs ligt.
Koop de specerijen van The Good Spice, dan bouw je ook een beetje mee aan de korte specerijenketen en het veranderen van de specerijenhandel tot een transparante, duurzame en eerlijke handel.
